واخواست اسناد تجاری در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس

اسناد تجاری مهمترین و عمده ترین وسیله گردش سرمایه در بین تجار و غیرتجار می باشند.هر چند که استفاده از برات در روابط تجاری و پرداخت وجه تا حدود زیادی متروک شده است اما مقررات آن در خصوص سفته و چک لازم الاجرا است و بسیاری از اصول و قواعد اسناد تجاری بر اساس ظرافت های حقوقی برات انجام می شود.امروزه نیز چک و دعاوی آن در صدر دعاوی پر حجم دادگستری است.استفاده از سفته نیز در بازار و در بین مردم کماکان شایع و رایج است.از آنجا که یکی از اصول تجارت اصل سرعت در معاملات تجارتی است متأسفانه برداشت ناصحیح از قوانین و مقررات گاهی موجب سرگردانی دارندگان اسناد تجاری برای طرح دعوا و استفاده از مزایای تجاری این اسناد است.مبنای عقلی و حقوقی واخواست نیز مورد تردید است و به نظر می رسد کاربرد واقعی و معقولی برای آن متصور نیست.لذا در این تحقیق جهات حقوقی و تجاری واخواست مورد بررسی قرار خواهد گرفت. موضوع تحقیق همانطور که از عنوان این تحقیق پیدا است موضوع تحقیق در خصوص واخواست اسناد تجاری است که بررسی آن دارای جهات و جوانب نظری و حقوقی مختلفی است.این جهات عبارتند از: 1- فلسفه و چرایی واخواست و فایده و کاربرد آن در دعاوی تجاری(وجود یا عدم وجود واخواست چه تأثیری بر سرنوشت دعاوی تجاری دارد)برای بررسی این موضوع از منابع فقهی و حقوق تطبیقی استفاده می شود. 2- تشریفات واخواست از نظر شکل واخواست،مهلت قانونی ثبت واخواست،هزینه واخواست،مرجع انجام واخواست مانند بانک یا دادگستری،ابلاغ واخواست.در هر کدام از این موارد چالش های عمده ای از نظر تشریفات و تفسیر قوانین و مقررات وجود دارد. 3-آثار واخواست از جمله مسئولیت صادرکننده،ظهرنویس و ضامن،استقرار مسئولیت تضامنی مسئولین سند تجاری،استفاده از ضمانت اجرای تأمین اموال خوانده گان بدون پرداخت خسارت احتمالی،سقوط مسئولیت ظهرنویس و ضامن در صورت عدم واخواست یا تأخیر در آن،همگی مباحثی است که باعث می شود واخواست در قلمرو مسئولیت اشخاص فوق الذکر بسیار موثر باشد. 4-همانطور که می دانیم چک به عنوان رایج ترین وسیله پرداخت در حکم اسناد تجاری محسوب و قطعاً بحث واخواست در خصوص اعتبار و ضمانت اجراهای آن موثر و محل مناقشه است.گواهی عدم پرداخت در واقع به عنوان جایگزین واخواست همان مباحث و مهلت ها و مقررات واخواست را در بر دارد بنابراین همه ی مباحث مربوط به واخواست تا حدود زیادی در خصوص گواهی عدم پرداخت نیز مطرح می شود. 5-در خصوص اسناد صادره از موسسات مالی و اعتباری که شبیه چک صادر می شوند بحث واخواست نیز مطرح می شود که آیا اصولاً در این اسناد واخواست و مقررات آن نیز تسری دارد یا خیر. 6-طبق قانون آیین دادرسی مدنی هر کس می تواند حق خود را از طریق اظهار نامه مطالبه نماید در حالیکه مطابق قانون تجارت دارنده سند برای آنکه از تمام مزایای سند تجاری بر خوردار باشد باید واخواست دهد واین مطلب با اصل سرعت که یکی از اصول پذیرفته شده در تجارت است در تعارض است. 7-در همه موارد فوق به صورت تطبیقی نیز با حقوق تجارت انگلیس بررسی مقایسه ای معمول تا در نتیجه مطالعه تطبیقی از خلاءها و نواقص و مزیت های نظام حقوقی ایران مطالعات بیشتری به عمل آید و در جهت تقویت و توسعه نقاط مثبت و مزایای نظام حقوقی ایران و رفع نواقص و پر کردن خلاءها بتوان راهکارهای علمی و حقوقی ارائه نمود.